Ten krótki spacer od wzgórza klasztorne­go przez most na Białej do tuchowskiego rynku – i dalej zieloną alejką obok dawnej siedziby miejscowego „Sokoła”, kończy się na cmentarzu wojennym z pierwszej wojny światowej. To najkrótsza historia Tuchowa
– i jego piękny, dzisiejszy wygląd.

Długość 2 km, czas przejścia 1:00 godz

Tuchów zajmuje szczególne miejsce w dolinie rzeki Białej – leży na zamknięciu obszernej Kotliny Tuchowskiej, jako pierwsze z łańcucha miasteczek nad Białą.
Początki miasta sięgają naprawdę daleko w przeszłość. Najstarsza wzmianka histo­ryczna o Tuchowie jako posiadłości klasztoru benedyktynów z Tyńca pochodzi z 1105 roku. Wraz z prawami miejskimi w 1340 roku otrzy­mał Tuchów herb: dwa skrzyżowane klucze z mieczem oraz tytuł Civitas Tuchoviensis Ordinis Sancti Benedicti.

Tuchów zajmuje szczególne miejsce w dolinie rzeki Białej – leży na zamknięciu obszernej Kotliny Tuchowskiej, jako pierwsze z łańcucha miasteczek nad Białą.
Początki miasta sięgają naprawdę daleko w przeszłość. Najstarsza wzmianka histo­ryczna o Tuchowie jako posiadłości klasztoru benedyktynów z Tyńca pochodzi z 1105 roku. Wraz z prawami miejskimi w 1340 roku otrzy­mał Tuchów herb: dwa skrzyżowane klucze z mieczem oraz tytuł Civitas Tuchoviensis Ordinis Sancti Benedicti.
Choć budowane w Tuchowie kolejne świą­tynie trawiły pożary – w 1494 roku i później w 1789 roku, to małe i malowniczo położo­ne miasto szczyci się prawdziwymi perłami sakralnej architektury późnobarokowej: położonym blisko rynku kościołem pw. św. Jakuba, wzniesionym w końcu XVIII wieku oraz znajdującym się na drugim brzegu Białej w kompleksie klasztornym kościołem pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny z cudownym obrazem.

Pierwszy kościół w tym miejscu wybudo­wali benedyktyni już w końcu XI wieku. W XVI wieku sprowadzono do Tuchowa obraz przedstawiający Maryję z Dzieciąt­kiem. Wkrótce obraz ten zasłynął z wy­proszonych tutaj łask, a komisja biskupia potwierdziła formalnie w roku 1641 jego cudowność.
W końcu siedemnastego wieku powstał na wzgórzu kompleks klasztorny z kościołami Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Stanisława. Po likwidacji zakonu benedyktynów przez władze austriackie kościołem zajęli się jezuici. Ostatecznie przejęli go w końcu XIX wieku redemptory­ści, dokonując dalszej rozbudowy.

Pierwszy kościół w tym miejscu wybudo­wali benedyktyni już w końcu XI wieku. W XVI wieku sprowadzono do Tuchowa obraz przedstawiający Maryję z Dzieciąt­kiem. Wkrótce obraz ten zasłynął z wy­proszonych tutaj łask, a komisja biskupia potwierdziła formalnie w roku 1641 jego cudowność.
W końcu siedemnastego wieku powstał na wzgórzu kompleks klasztorny z kościołami Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Stanisława. Po likwidacji zakonu benedyktynów przez władze austriackie kościołem zajęli się jezuici. Ostatecznie przejęli go w końcu XIX wieku redemptory­ści, dokonując dalszej rozbudowy.

Widoczna dobrze z okolicznych wzgórz sylwetka barokowego kościoła zamyka niepełną północną pierzeję tuchowskiego rynku. W tym samym miejscu już w poło­wie XV wieku istniała niewielka świątynia drewniana pw. św. Jakuba Apostoła. Dwa wieki później kościół ten był już za mały dla powiększającej się parafii, dlatego zbu­dowano kościół murowany, który jednak został zniszczony podczas najazdu Rako­czego w roku 1657.
Obecna świątynia powstała w latach 1791 – 1794 z fundacji benedyktynów z Tyńca. Jest to trójnawowa bazylika zwieńczona od zachodu wieżą nakrytą charakterystycz­nym baniastym hełmem.

Ponieważ całe wyposażenie pochodzące z wieków poprzednich zniszczone i zra­bowane zostało podczas najazdu wojsk węgierskich, większość zachowanego obecnie wyposażenia – między innymi ołtarz główny, ambona, chrzcielnica, stalle, konfesjonały – pochodzi z okresu budowy ostatniej świątyni i reprezentuje styl rokoko.
W Muzeum Narodowym w Krakowie znaj­duje się najstarszy zabytek sztuki sakralnej związany z kościołem św. Jakuba. Tak zwa­ny „Tryptyk z Tuchowa” namalowany został w XV wieku przez nadwornego malarza kró­la Kazimierza Jagiellończyka, Jana z Nysy.

Rynek w Tuchowie, wraz z wychodzącymi ulicami, zachował średniowieczny plan. Jego centralne miejsce zajmuje klasycy styczny ratusz piętrowy z kolumnowym portykiem i wieżyczką zegarową.
Obok stoi figura św. Floriana ufundowana w roku 1781 przez opata benedyktynów. W ratuszu mieści się jak dawniej siedziba władz miasta.

Wokół tuchowskiego rynku odnaleźć można wiele przykładów dawnej drewnianej zabudowy miasta, szalowane deskami parterowe domki – nawet jeszcze z rzadkimi dziś dachami czterospadowymi, tak kiedyś charakterystycznymi dla galicyjskich wsi i miasteczek.

Alejka prowadząca z rynku do budynku dawnego „Sokoła” ozdobiona jest rzeźbami wykonanymi z drewna przez uczestni­ków kolejnych edycji Międzynarodowych Plenerów Rzeźbiarskich, odbywających się w Tuchowie. Naturalnej wielkości postacie ilustrują średniowieczną historię miasta.

Dla uczczenia 500-letniej rocznicy bitwy pod Grunwaldem tuchowski oddział Towa­rzystwa Gimnastycznego „Sokół” wybudo­wał swoją nową siedzibę.
Budynek z czerwonej cegły o wielu cieka­wych kamiennych detalach nawiązuje archi­tekturą do gotyku, zgodnie z powszechnymi w tym czasie upodobaniami.
Na ścianie frontowej budynku umieszczona została tablica przypominająca nazwiska czterech mieszkańców Tuchowa, poległych w wojnie 1920 roku.

Niemal kilometr na południe od tuchow­skiego rynku, przy drodze prowadzącej do Meszny Opackiej, znajduje się cmentarz wojenny nr 160, zaprojektowany przez niemieckiego architekta Heinricha Scholza i wybudowany w roku 1915 przez wojska austro-węgierskie.
Pochowani zostali tu żołnierze cesarstwa Austro-Węgier, Niemiec oraz Rosji polegli w zimie 1914/1915, oraz podczas operacji gorlickiej w maju 1915 roku.