Brzanka Bacówka - Ostry Kamień - Wisowa
Wycieczka piesza
[mapsmarker layer=”6″]
WIEŻA WIDOKOWA obok Bacówki Brzanka stanowi centralny punkt turystyczny zachodniej części Pasma Brzanki – podczas gdy we wschodniej części takim miejscem jest wysoka wieża z tarasem widokowym na górze Liwocz. Punkty te łączy szlak żółty, biegnący przez wiele kilometrów zalesionym w dużej części grzbietem Pasma.
Ta wycieczka prowadzi szlakiem żółtym na wschód przez Ratówki, Ostry Kamień, Podlesie, Gilową Górę do Rozstajnych Dróg za Wisową.
Pobierz ślad GPS.
ZNAKI ŻÓŁTE
długość 14,37 km, suma podejść: 287 m, suma zejść 394 m,
najniższy punkt: 505, 368 m n.p.m., najwyższy punkt: 530 m n.p.m.,
czas 05:10 godz.
Nawiguj ze smartfonem – przycisk „pokaż moją pozycję” w lewym górnym narożniku mapy.
Warto też pamiętać, że w wysoko położonych przysiółkach na granicy lasów pomiędzy Brzanką a Gilową Górą stacjonowały jesienią 1944 liczne oddziały Armii Krajowej, prowadzące akcje dywersyjne na zapleczu frontu biegnącego niedaleką doliną Wisłoki. Jedną z nich przypomina pomnik na Gilowej Przełęczy.
OD BACÓWKI BRZANKA szlak żółty kieruje się na wschód grzbietem Pasma i przecina skrzyżowanie z drogą asfaltową prowadzącą od południa z Jodłówki Tuchowskiej. ZA SKRZYŻOWANIEM zaczyna się luźna zabudowa przysiółka Ratówki, gdzie zwraca uwagę murowana kapliczka zwrócona w kierunku otwartej przestrzeni pogórza.
Czasami widać ponad lasem okolice Ryglic na północy, ale najbardziej przyciąga wzrok panorama otwierająca się ku południowemu wschodowi, gdzie wzniesienia Pogórza Ciężkowickiego przechodzą w Obniżenie Gorlickie ograniczone zalesionymi pasmami Beskidu Niskiego.
Widoczny jest dobrze wschodni kraniec pasma Brzanki – kulminacja Liwocza.
Piękne widoki i malownicza okolica z małymi drewnianymi domkami, drzewami owocowymi, pomiędzy którymi wije się wąska dróżka, sprawiają, że to wyjątkowo przyjemny fragment szlaku. Wśród tradycyjnej zabudowy zobaczyć można bielony kamienny krzyż z roku 1889.
Droga początkowo asfaltowa zmienia się w gruntową i wchodzi w las bukowo-jodłowy. Szlak przecina niewielką polanę, gdzie rozdroże dróg leśnych „chroni” zawieszona na drzewie kapliczka.
Na kolejnym skrzyżowaniu szlak skręca w lewo i szerokim, płaskim siodłem kieruje się na północ, pod OSTRY KAMIEŃ.
OSTRY KAMIEŃ
Długa i masywna ławica skalna wśród bukowego lasu biegnie grzbietem na wysokości ponad 527 m n.p.m. Okazałymi powierzchniami stropu zapada się pod kątem 60 stopni na południe. Przełamana ostro czołowa powierzchnia warstwy ciągnie się wzdłuż ścieżki, prowadzącej na Liwecką Górę.
Jest to wychodnia gruboławicowych piaskowców zlepieńcowatych oraz zlepieńców należących do warstw godulskich. Miejsce to objęte jest ochroną jako pomnik przyrody nieożywionej. Przy Ostrym Kamieniu znajduje się też węzeł szlaków konnych. Będą one coraz częściej towarzyszyć ścieżce szlaku żółtego przez Pasmo Brzanki.
OD OSTREGO KAMIENIA szlak żółty dociera do drogi Ryglice – Żurowa, przekracza ją i 200 metrów dalej łączy się ze szlakiem niebieskim prowadzącym z Ryglic do Żurowej. To skrzyżowanie stanowi również kolejny węzeł szlaków konnych.
Szlak żółty skręca tu w prawo na południe, by razem ze szlakiem niebieskim okrążając szczyt Wielkiej Góry (500 m n.p.m.) dotrzeć po chwili do parkingu leśnego obok szosy asfaltowej Ryglice – Żurowa. To miejsce odpoczynku na szlaku z wiatą turystyczną.
Zaraz poniżej parkingu szlak skręca w lewo w wąską dróżkę asfaltową biegnącą wśród zabudowy przysiółka Podlesie ponad Żurową. Podobnie jak w Ratówkach – ukazuje się tutaj otwarta daleko panorama z górami Beskidu Niskiego i coraz bliższym Liwoczem – a także bliższe okolice Żurowej w dole.
Szlak niebieski kieruje się do Żurowej, a żółty biegnąc widokową dróżką, dociera do przysiółka Dobrocin na skraju lasu pod Krzyżową Górą.
AKCJA „BURZA”
W Dobrocinie w sierpniu 1944 stacjonował przez pewien czas oddział Armii Krajowej – Batalion „Barbara”.
16 sierpnia odbywających na tutejszych polach ćwiczenia partyzantów dostrzegli niemieccy żandarmi, przybyli z Tarnowa do Żurowej w celu dokonania aresztowań we wsi. Wywiązała się walka, a kiedy do walki włączyły się kolejne grupy żołnierzy AK, dążąc do okrążenia Niemców, ci załadowali się na ciężarówki i ruszyli do Swoszowej i dalej w górę przez Przełęcz Gilowską w kierunku odległego Tarnowa.
Trasę tego przejazdu przewidzieli partyzanci i dwukilometrowym marszem wzdłuż grzbietu – dokładnie tak jak dalej biegnie szlak – dotarli przez las na miejsce pod Gilową Górą, gdzie po długim mozolnym podjeździe, gruntową wówczas drogą, ciężarówki stały się stosunkowo łatwym celem leśnej zasadzki. Zwycięską walkę upamiętnia stojący na tamtym miejscu pomnik. [s.48]
Lecz dramatyczne wydarzenia rozpoczęte próbą pacyfikacji Żurowej miały swą kontynuację w nocy 17 września.
Nad ranem cała okolica obudzona została potężnym łoskotem lecącego kilkadziesiąt metrów nad ziemią dużego samolotu, oświetlonego płomieniami. Maszyna przeleciała nisko nad granią Pasma Brzanki i kierując się ku południowemu zachodowi, zniknęła po chwili za lasem. Rozległ się huk potężnej detonacji, a niebo rozświetliła łuna.
Jak okazało się w trakcie wielokrotnych oględzin w następnych dniach, na łące pod Olszynami rozbił się po walce z nocnym myśliwcem ciężki bombowiec B-24 Liberator, odbywający lot z bazy RAF w Brindisi z ładunkiem broni i zaopatrzenia dla powstańców warszawskich.
PIĘKNYM DUKTEM przez bukowy las trasa dociera do miejsca skąd drogą leśną, opuszczając na krótko szlak, dojść można do punktu widokowego z panoramą okolic Ryglic z parkingiem, ławkami i miejscem na ognisko.
Katastrofy nie przeżył żaden z członków polskiej załogi, dowodzonej przez kapitana pilota Zygmunta Plutę. Broń i amunicja w zasobnikach zrzutowych, na którą liczyli partyzanci okazała się uszkodzona i praktycznie nie do wykorzystania – podobnie jak wymontowany z wraku ciężki karabin maszynowy – bez amunicji.
W Olszynach znajduje się pomnik załogi Liberatora.
SZLAK ŻÓŁTY natomiast prowadzi dróżką leśną na wprost i zboczem, które po prawej opada w głęboki jar, dociera do drogi asfaltowej Joniny – Szerzyny. Tu stoi POMNIK ŻOŁNIERZY AK.
GILOWA PRZEŁĘCZ
Jest to miejsce zasadzki, jaką żołnierze Armii Krajowej 16 sierpnia 1944 roku przygotowali na kolumnę niemieckiej żandarmerii powracającą do Tarnowa, po przerwanej pacyfikacji wsi Żurowa.
W walce udział brali partyzanci z I batalionu 5 Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej pod dowództwem porucznika „Bema” (Eugeniusza Przybyłowicza) oraz I batalionu „Barbara” 16 Pułku Piechoty Armii Krajowej pod dowództwem porucznika „Wilka” (Sergiusza Kapury).
Zasadzka zakończyła się całkowitym sukcesem, kolumna została rozbita, osiem ciężarówek spalono, zdobyto wiele broni i amunicji, które przewieziono do Żurowej dziewiątą ciężarówką.
KOZAKOWA SKAŁA
Szlak przecina drogę i zagłębia się dalej w lesie – jednak warto najpierw zejść około 300 metrów drogą w dół, by w dawnym kamieniołomie zobaczyć leżące niemal poziomo warstwy drobnoziarnistych piaskowców godulskich górnej kredy, tworzących oś antykliny Brzanka – Liwocz.
Niezwykła regularność tych warstw upodabnia odsłonięcie do specyficznego dzieła sztuki wylanego starannie z betonu w odpowiednich szalunkach.
PO WEJŚCIU w las ścieżka szlaku trawersuje południowe, strome zbocza Góry Gilowej. Na wierzchołku kolejnego wzniesienia opuszcza las i wychodzi na łąki i pola przysiółka Góry.
Po zejściu na przełęcz i przekroczeniu drogi asfaltowej szlak prowadzi drogą polną dalej na wschód. Otwiera się daleki widok na południe. Płytkim wąwozem z bujnymi łanami borówek w skarpach, droga znowu wchodzi w las.
Przecinając rozległe polany, schodząc nad źródliska potoków i wchodząc na wzniesienia szlak dociera na skraj wsi Wisowa gdzie biegnie dalej drogą asfaltową.
Najpierw po lewej stronie drogi otwiera się przestrzeń ku północy, a następnie coraz więcej dalekich widoków w kierunku południowym i wschodnim.
Mijając pięknie położony niewielki kościół parafialny w Wisowej szlak dociera do skrzyżowania z szosą Jodłowa – Czermna. To Rozstajne Drogi, w tym miejscu kończy się trasa wycieczki.