Dawna ekspozycja w pruszkowskim muzeum przekonywająco ukazywała ten temat. W jego wnętrzu sugestywne panoramy przenosiły odwiedzających w odległą przeszłość – w jesienny, rudawy krajobraz mazowieckiej, niemal bezleśnej równiny.
Tam można było zobaczyć grupy ludzi, którzy nie zajmują się ani uprawą ziemi, ani hodowlą, ani walką – lecz uczestniczą w zorganizowanym procesie przemysłowym, niezwykłym jak na tamte czasy. Proces ten polegał na eksploatacji łatwo dostępnych rud darniowych, zbieraniu opału, budowie prostych pieców glinianych jednorazowego użytku – słynnych dymarek – wytapianiu rudy i wreszcie wykuwaniu z żelaza broni, narzędzi gospodarskich i ozdób.
Ich znaleziska można dziś podziwiać tuż obok – w muzealnych gablotach. Udokumentowano istnienie osad hutniczych w rejonie Milanówka, Brwinowa, Pęcic i Parzniewa. Mazowiecki ośrodek hutniczy należał do największych w północnej Europie.
Razem ze znacznie większym ośrodkiem świętokrzyskim mógł początkowo zaopatrywać Cesarstwo Rzymskie. W późniejszych wiekach broń pochodząca z tych ziem zapewne pomogła plemionom germańskim nie tylko stawić czoła legionom, ale i ostatecznie pokonać Rzym – rozpoczynając nowożytną historię Europy.
Mamy tu więc do czynienia nie tyle z żmudną i nużącą archeologią, ile z jedną z kluczowych kwestii naszego kulturowego rodowodu. Naprawdę warto zajrzeć do tego miejsca – choć jego nazwa może niektórych zniechęcać.
Muzeum Starożytnego Hutnictwa w Pruszkowie mieści się w dobrze zachowanych zabudowaniach gospodarczych dawnego majątku Potulickich. Ich ozdobą jest oranżeria oraz charakterystyczna wieżyczka, ginąca w koronach starych drzew.