Odwiedzając Skamieniałe Miasto warto zrobić krótki spacer po Ciężkowicach, któ­re dobrze zachowały klimat galicyjskiego miasteczka kupieckiego. To również okazja do zobaczenia ekspozycji tutejszego mu­zeum przyrodniczego.
Długość 1,0 km, czas 1:00 godz.

Gdyby nie stłoczone, jak wszędzie, samo­chody, to spacerując po tym rynku, pomy­śleć by można, że czas się zatrzymał. Ta przestrzeń wygląda prawie tak samo, jak wyglądała sto i dwieście lat temu – niskie domy z charakterystycznymi dachami naczółkowymi i mansardami, głębokie podcienia wsparte na wiekowych pięknie obrobionych drewnianych słupach i zgrabny ratusz z drewnianą wieżyczką miejskiego zegara. Prawa miejskie Ciężkowice uzyskały w 1348 roku. Miasto, korzystnie ulokowane u zbiegu dwóch szlaków handlowych z Węgier, włączało się w wymianę z wyro­bami swojego rzemiosła – tkactwa i sukien­nictwa. Powodzeniem cieszył się również ciężkowicki nabiał.

Natomiast z Węgier sprowadzano wino oraz, popularne na całym pogórzu konie. Ciężkowice zyskiwały na znaczeniu, a ich mieszkańcy stawali się coraz zamożniejsi. Już w XVI wieku istniały tu wodociągi i kanalizacja. Dużym ułatwie­niem dla kupców i nie tylko, był most na rzece Białej, zbudowany przed rokiem 1556.
W drugiej połowie XVII wieku zaczął się upadek miasta. W roku 1830 jego część spłonęła w katastrofalnym pożarze. Kilkanaście lat później nadeszły rabacje chłopskie i epidemie. Dopiero wybudowanie linii kolejowej z Tarnowa do Leluchowa przyniosło nadzieje na stopniowe polepszanie jakości życia mieszkańców.

Otaczające rynek drewniane i w części murowane domy podcieniowe powstały na przełomie wieków XVIII i XIX. Ich zwrócone do rynku ściany szczytowe osłonięte są głębokimi podcieniami wspartymi na drewnianych słupach. Część domów po­siada pochodzące z dawniejszej zabudowy piwnice o kolebkowych kamiennych sklepieniach. Dzięki tym domom Ciężkowice zachowały swój dawny kupiecki charakter.

Parterowy budynek ratusza z niewielkim dziedzińcem w środku ozdobiony jest na południowym frontonie wieżyczką z miej­skim zegarem. Ratusz zbudowany został w roku 1836, kilka lat po wielkim pożarze miasta. W ostatnich latach poddany – wraz z całą płytą rynku gruntownemu remonto­wi, jest obecnie siedzibą Centrum Kultury i Promocji Gminy Ciężkowice i biblioteki. Od frontu mieści się tu punkt Informacji Turystycznej, a w podziemiach funkcjonuje restauracja. Wśród lip przed ratuszem stoi posąg św. Floriana, patrona miasta.

Z północno-zachodniego narożnika rynku krótka uliczka prowadzi do położonego na wysokim brzegu nad doliną Białej kościoła pod wezwaniem św. Andrzeja. Okazała świą­tynia wybudowana została w stylu neogotyc­kim na początku XX wieku.
Jej konsekracja w roku 1904 stanowiła pomyślne zwieńczenie długiego pasma nieszczęść gnębiących parafię od dnia wielkiego pożaru Ciężkowic w święta Bożego Narodzenia 1830 roku. Po pożarze runęło sklepienie wielkiego i pięknego gotyckiego kościoła, wielowiekowej dumy miasteczka. W kolejnych latach dokonywano częściowych napraw budowli, lecz odbudowa zniszczonej wieży zakończyła się katastrofą. Po usunięciu rusztowań wieża runęła. Ekpertyzy wykonane przez inżynierów budowlanych wykazały, że starego kościoła nie da się już odbudować.
Parafianie stanęli przed zadaniem budowy nowego kościoła, jednak zebrane przez nich środki okazały się niewystarczające. Wówczas rozprowadzano cegiełki na dokończenie świątyni w całej Galicji, Kongresówce, a także wśród Polonii europejskiej i amerykańskiej. Akcja okazała się na tyle skuteczna, że w maju 1901 prace ruszyły z miejsca.

Z północnej pierzei rynku prowadzi prosto w dół ku rzece ulica 3 Maja. Na Równiach, na skraju niewielkiego parku, zwraca uwagę współczesną architekturą budynek Muzeum Przyrodniczego im. Krystyny i Włodzimierza Tomków. Zbiory muzeum to przede wszystkim efekt ponad pięćdzie­sięciu lat pracy  na rzecz ochrony przyrody i łowiectwa leśniczego dr. Włodzimierza Tomka, który wraz ze swą żoną Krysty­ną, starał się dokumentować bogactwo pogórzańskiej fauny przez preparowanie i kolekcjonowanie zwierząt.

Dorobek kolekcjonerski państwa Tomków to zbiór około dwustu gatunków ptaków, pół tysiąca sztuk owadów i dziesiątki trofeów łowieckich. Po wybudowaniu nowego budynku muzeum ekspozycja wzbogaciła się o sugestywne dioramy, stanowiska interaktywne i bogate multimedia. Dużą atrakcją dla odwiedzających jest Piekielni­ca – czyli Batyskaf Edukacyjny, niewielkie pomieszczenie multimedialne, w którym odkrywać można tajemnice przyrody rzeki Białej.

Wizytę w muzeum dobrze jest zaplanować wcześniej i ewentualnie zamówić telefonicznie przewodnika: 14 651 00 38.