Jamna - Skała Wieprzek - Jastrzębia - Bogoniowice
Wycieczka piesza
To trasa powrotna z Jamnej do Ciężkowic. Jej pierwsza część prowadzi przez zalesione wzniesienia grzbietu oddzielającego dolinę Siekierczanki od doliny Jastrzębianki. Ten odcinek kończy się przy skałce Wieprzek, potężnym bloku piaskowców ciężkowickich. Stąd szlak kieruje się w dół, wychodząc z lasu nad wsią Jastrzębia z zabytkowym kościołem i ekspozycją etnograficzną w Grociarnii. Ostatni odcinek trasy wycieczki biegnie otwartymi przestrzeniami wokół Kipsznej w stronę Bogoniowic nad rzeką Białą, gdzie znajduje się ciężkowicka stacja PKP. Tu wycieczka się kończy.
Pobierz ślad GPS.
ZNAKI CZERWONE
długość: 16,34 km, suma podejść: 349 m, suma zejść: 583 m,
najniższy punkt: 243 m n.p.m., najwyższy punkt: 502 m n.p.m.,
czas 05:00 godz.
Z BACÓWKI na Jamnej czerwony szlak prowadzi najpierw do rozdroża przy kościele, gdzie szlak czerwony i zielony skręcają w prawo na łąki prowadzące w kierunku lasu.
W lesie szlaki się rozstają. Zielony biegnie dalej prosto do Bukowca, natomiast czerwony odbija w lewo i krótkim, stromym podejściem dociera do dróżki asfaltowej, by skręcić nią w prawo. Do szlaku czerwonego dołącza tu szlak niebieski z Jamnej.
Idąc grzbietem, widzi się, poprzez szpaler brzózek, daleką panoramę gór ponad lasami.
Na skraju przysiółka Soliska kolejne rozstaje: szlak niebieski i zaczynający się tu żółty prowadzą drogą asfaltową w dolinę Siekierczanki, zaś szlak czerwony biegnie dalej prosto w kierunku północno-wschodnim. Towarzyszą mu znaki żółtego szlaku rowerowego oraz sporadycznie znaki ścieżki dydaktycznej Przez Wieprzek – zielony listek.
Wygodna droga gruntowa prowadzi przez zadrzewienia płaskim grzbietem, lekko opadając i się wznosząc. Po prawej otwierają się polany ograniczone lasem. Przez niewielki zagajnik droga łukiem dociera do miejsca z odkrytą daleką panoramą nad Falkową i Bruśnikiem. Przy prostopadłym dukcie leśnym zamkniętym szlabanem stoi wiata turystyczna.
Żołty szlak rowerowy biegnie dalej prosto widokowym zboczem na wschód, natomiast ścieżka dydaktyczna i szlak pieszy czerwony skręcają w lewo w las, kierując się na północ do bliskiej już skały Wieprzek.
Otoczona drzewami skała jest niewidoczna z drogi, ale prowadzą do niej czerwone znaki.
SKAŁA WIEPRZEK
Samotny, monumentalny blok skalny zwracał uwagę miejscowej ludności od niepamiętnych czasów. Stoi na kierującym się w stronę Jastrzębiej grzbiecie pokrytego lasem wzniesienia. W średniowieczu stanowił rozgraniczenie dóbr należących do rodzin Rożnów (Siekierczyna, Paleśnica) i Taszyckich (Jastrzębia). Jego powstanie tłumaczą odmiennie dwie miejscowe legendy. Według pierwszej – dwaj kupcy, którzy gnali tędy świnie z Grybowa do Zakliczyna, pokłócili się na postoju o wieprzka. Niech skamienieje, jeśli nie jest on mój – odważył się krzyknąć jeden z nich. I wieprzek rzeczywiście skamieniał.
Druga odnosi się do odwiecznej walki Dobra ze Złem. Diabły zaplanowały unicestwienie świątyni w Bruśniku w Wielkanoc i zabrawszy ogromne kamienie, wyleciały o północy z Krakowa, jednak tu nad wzgórzem zaskoczył je i przestraszył dźwięk dzwonów bijących w Bruśniku na rezurekcję. Upuściły swoje ładunki na las i uciekły.
Jednolity kiedyś blok zbudowany z bardzo grubych ławic piaskowca spękał wzdłuż pionowych płaszczyzn ciosowych, tworząc trzy skałki oddzielone powiększającymi się na skutek wietrzenia szczelinami. Jedna z nich tworzy dogodne przejście – tunel.
Skałkę budują piaskowce należące do warstw istebniańskich dolnych. Dobrze widoczne są struktury
sedymentacyjne, między innymi uziarnienie frakcjonalne oraz wtrącenia zlepieńca i miejsca po większych otoczakach skalnych. Występowanie wielu struktur geologicznych powoduje, że obiekt ten posiada bardzo duże walory edukacyjne i naukowe.
Skała Wieprzek jest pomnikiem przyrody nieożywionej i znajduje się pod ochroną – o czym chyba nie wszyscy turyści pamiętają, sądząc po ilości napisów.
W bliskim sąsiedztwie las skrywa pomniejsze odłamy skalne, z których jeden nosi milszą nazwę – Świnka.
ZNAKI CZERWONE wyprowadzają z powrotem na drogę leśną, a znaki ścieżki dydaktycznej gubią się w lesie, prowadząc do leśnego Uroczyska Jamna w dolinie Jastrzębianki.
Droga ze znakami szlaku czerwonego wiedzie przez gęsty las jodłowy, opadając w kierunku doliny
Jastrzębianki. Mija składnicę drewna, a następnie skrzyżowanie z drogą kierującą się do Uroczyska, w którą skręca szlak rowerowy. Ostatni leśny odcinek doprowadza na skraj łąk i pól przysiółka Nowy Świat. Droga biegnie skrajem lasu obok górnej stacji wyciągu narciarskiego w Jastrzębiej. Kiedy otwiera się widok na kościół w dolinie, szlak opuszcza drogę i kieruje się w lewo trawiastą ścieżką stromo w dół przez łąki.
Przez mostek na potoku Jastrzębianka szlak dociera do centrum Jastrzębiej, w pobliże zabytkowego kościoła.
Nieco powyżej kościoła w obszernym budynku straży pożarnej znajduje się etnograficzna Izba Regionalna Grociarnia.
Uroczysko Jamna to leśniczówka z pokojami gościnnymi, obszerny parking i pole namiotowe. Dostępne samochodem od strony Jastrzębiej miejsce stanowi świetną bazę wypadową dla turystyki rodzinnej. Tel. 14 65 12 477.
JASTRZĘBIA - KOŚCIÓŁ PW, ŚW.BARTŁOMIEJA
Kościół położony jest na wzniesieniu przy drodze z Ciężkowic do Zakliczyna. Wybudowany został na pozostałościach po wcześniejszej budowli w roku 1607. W swoich najstarszych partiach ma cechy gotyckie.
Jest drewniany, konstrukcji zrębowej, szalowany. Posiada dobudowaną od frontu barokową wieżę o konstrukcji słupowej, również oszalowaną.
Kościół był wielokrotnie przebudowywany i rozbudowywany – również w drugiej połowie XX wieku tracąc w ten sposób swoja oryginalną gotycką formę. Służy dalej wiernym jako wiekowy i urodziwy kościół parafialny.
W jego wnętrzu znajduje się wiele cennych zabytków jak np. późnobarokowe: ołtarz główny i ołtarze boczne o bogatej dekoracji snycerskiej, ambona, trzy drewniane konfesjonały – oraz wiele rzeźb i obrazów pochodzących z XVIII wieku.
REGIONALNA IZBA ETNOGRAFICZNA - GROCIARNIA
Życie dużej części mieszkańców wsi pogórza w wiekach ubiegłych wiązało się nie tylko z pracą w polu, ale także z obróbką lnu i wytwarzaniem płócien. W określonych porach roku łąki wokół wsi zakwitały białymi plamami lnianych, suszących się w słońcu płacht.
Do produkcji płótna potrzebne były umiejętności przekazywane z pokolenia na pokolenie oraz odpowiednie narzędzia. Wiele z nich można zobaczyć tutaj w Jastrzębiej w minimuzeum o wymownej nazwie Grociarnia.
Jego zbiory zawierają najrozmaitsze przedmioty związane z dawnym życiem mieszkańców Pogórza Ciężkowickiego. Zebrane zabytki przedstawiają stosowane przed laty narzędzia pracy, sprzęty domowe i gospodarskie.
Wśród eksponatów znajdziemy: narzędzia do obróbki włókna (m.in. rafy, szczotki, międlice, przęślice z krężlami, kołowrotek, warsztat tkacki, prymitywne narzędzia do skręcania konopnych powrozów), narzędzia i wyroby kowalskie, narzędzia stolarskie, narzędzia pomiarowe oraz całe wyposażenie wiejskiego domu (skrzynie do przechowywania odzieży, kołyska, sprzęty kuchenne, tj. gliniane garnki, drutowane dzbanki, dynarek, stępki do tłuczenia pieprzu, soli i cukru, drewniane niecki, cedzaki, żelazka na węgiel drzewny itp.).
Najcenniejszym i najbardziej oryginalnym eksponatem jest drewniany kadłub starej studni o długości 250 cm i średnicy 100 cm, wydobyty z ziemi w czasie kopania studni w Jastrzębiej w roku 1974. Ówczesny leśniczy Stanisław Golanowski obliczył wiek pnia jodły, w którym wydrążona została studnia, na około 400 lat.
CZERWONY SZLAK opuszcza Jastrzębią wąską asfaltową dróżką wspinającą się ostro w górę obok cmentarza. W miarę nabierania wysokości otwiera się z prawej coraz szersza perspektywa doliny Jastrzębianki. Na płaskim wierzchołku szlak skręca w lewo w las drogą gruntową przecinając po chwili polanę, z której rozciąga się daleki widok na okolice Bruśnika i lasy wokół Diablego Boiska.
Za polaną droga zamienia się w gliniasty wąwóz biegnący w dół lasem. Po wyjściu z lasu szlak łąkami dociera do drogi asfaltowej przy kapliczce. Dość długie podejście asfaltem na wzniesienie pod Kipszną wynagradzają dalekie widoki najpierw na zachód, w stronę Styru, Rosulca i Jamnej, a potem w kierunku doliny Białej i Pasma Brzanki na wschód.
W najwyższym punkcie wzniesienia trasa zbliża się do skrzyżowania z drogą Gromnik – Polichty – Bogoniowice, lecz wcześniej skręca w prawo i łagodnie opadając szerokim grzbietem, prowadzi na wschód. Jest to otwarta przestrzeń i monotonny marsz umilają piękne widoki najbliższej okolicy pogórza.
Za przysiółkiem Górki kończy się asfalt. Od samotnej kapliczki droga zanurza się w las i staje się coraz bardziej błotnista. Po kilkuset metrach po prawej stronie otwiera się widok na okolice Kąśnej Dolnej w dolinie Białej. Szlak mija miejsce wydobywania żwiru i przez zadrzewienia i polany dociera do skrzyżowania, skąd w lewo kieruje się na dróżkę asfaltową prowadzącą zboczem w dół do Bogoniowic. Naprzeciw parku podworskiego łączy się z drogą 977 i wzdłuż niej chodnikiem zmierza ku niedalekiej już stacji kolejowej Bogoniowice – Ciężkowice.