Gromnik - Polichty - Styr - Jamna
Wycieczka piesza
TRASA tej dość długiej wycieczki prowadzi z Gromnika nad rzeką Białą na grzbiet długiego masywu Suchej Góry, Styru i Mogiły, sięgającego aż po dolinę Dunajca. Początkowo asfaltowymi, a potem leśnymi dróżkami przecina odkryte przestrzenie wokół Policht i przez Suchą Górę i Budzyń dociera do doliny Słonianki. Dalej wspina się znowu na długi wał Styru i prowadzi widokową drogą aż do skrzyżowania ze szlakiem czarnym, kierującym się na południe, przez Rosulec do Jamnej. Uciążliwość licznych podejść i zejść rekompensują panoramy pogórza w wielu mijanych miejscach widokowych, a także piękne bukowo jodłowe lasy.
Pobierz ślad GPS.
ZNAKI ZIELONE
długość: 14,15 km, suma podejść: 506 m, suma zejść: 318 m,
najniższy punkt: 234 m n.p.m., najwyższy punkt: 451 m n.p.m.,
czas 05:30 godz.
ZNAKI CZARNE
długość: 6,86 km, suma podejść: 338 m, suma zejść: 292 m,
najniższy punkt: 273 m n.p.m., najwyższy punkt: 510 m n.p.m.,
czas 02:30 godz.
Nawiguj ze smartfonem – przycisk “pokaż moją pozycję” w lewym górnym narożniku mapy.
OPISYWANY ODCINEK jest częścią szlaku zielonego biegnącego z Tarnowa przez Gromnik i Czchów do Rajbrotu na Pogórzu Wiśnickim.
Trasa wycieczki zaczyna się w starym parku pomiędzy zabytkowym drewnianym kościołem a dworem. Tu przy tablicy z mapą turystyczną okolic odnaleźć można łatwo znaki szlaku zielonego.
GROMNIK
Początki Gromnika wiążą się z opactwem benedyktynów z Tyńca, a jego nazwa może mieć coś wspólnego z winoroślą, którą uprawiano tu podobno we wczesnym średniowieczu.
Od XVI wieku Gromnik stanowił własność krakowskiego rodu Wielopolskich, a następnie Sobolewskich i Dzwonkowskich. Ci ostatni na początku XIX wieku założyli tu jedną z większych w monarchii austro-węgierskiej stadninę koni.
KOŚCIÓŁ PW. ŚW. MARCINA BISKUPA
Wysoka drewniana świątynia stoi na niewielkim wzniesieniu otoczona pięknym starodrzewiem, a skarpy wokół niej zdobią piękne ogrody skalne. W całości drewniany kościół o zrębowej konstrukcji ścian oraz słupowej konstrukcji wieży wzniesiony został oryginalnie w pierwszej połowie XVI wieku i z tego okresu pochodzi m. in. gotyckie prezbiterium. W kolejnych wiekach był kilkakrotnie rozbudowywany i przebudowywany. W jego wnętrzu podziwiać można między innymi barokowy ołtarz z obrazem św. Marcina oraz kamienną chrzcielnicę renesansową z XVII wieku. Sklepienie świątyni pokryte zostało w XIX wieku dekoracją malarską, naśladującą rozgwieżdżone niebo.
Zabytkowy kościół znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej w Małopolsce.
DWÓR I PARK
Na sąsiednim wzgórzu na prawo pomiędzy drzewami dostrzec można białą sylwetkę zabytkowego dworu, dawnej siedziby ostatnich właścicieli Gromnika. Klasycystyczno-eklektyczny, murowany, parterowy, o dwóch piętrowych skrzydłach, z kolumnowym portykiem od frontu – wybudowany został w pierwszej połowie XIX wieku
Po ostatniej wojnie majątek rozparcelowano, a dwór służył jako szkoła. Obecnie, w odnowionym budynku mieści się siedziba władz samorządowych gminy Gromnik. W otaczającym go, zadbanym parku rośnie grupa dziesięciu drzew pomników przyrody żywej, w wieku od 120 do 180 lat. Są to: dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, robinia akacjowa, lipa szerokolistna i jesion wyniosły.
CMENTARZE WOJENNE
Przed wyruszeniem na szlak warto jeszcze odwiedzić miejsca związane z I wojną światową – kwatery żołnierzy poległych podczas operacji gorlickiej w roku 1915. Jedna z nich znajduje się na cmentarzu parafialnym, widocznym z parku, po przeciwnej stronie drogi. Drugą, wciśniętą pod skarpę zbocza, znaleźć można przechodząc około stu metrów drogą prowadzącą z centralnego ronda w kierunku Policht.
Z PARKU obok kościoła i dworu szlak zielony prowadzi chodnikiem do ronda i dalej na południe w kierunku Grybowa, mijając usługową część Gromnika. Ponad kilometr dalej, za mostem na Białej, skręca w prawo wspinając się dość ostro wąską asfaltową dróżką na wzniesienie wśród luźnej zabudowy przysiółka Góry. Po szybkim pokonaniu 140 metrów różnicy wysokości droga wychodzi na długi otwarty grzbiet z widokami na okolice Gromnika, dolinę Białej i dalekie Pasmo Brzanki.
Charakterystycznym punktem szczytu tego wzniesienia jest maszt telekomunikacyjny, zaś w jego sąsiedztwie zaskakuje WIDOK WINNIC – na północnym i południowym zboczu grzbietu.
ZA MASZTEM telekomunikacyjnym szlak dociera do szosy Gromnik – Polichty i biegnie wzdłuż niej na zachód. Przecinając najpierw las, a potem mijając kapliczkę wychodzi na otwartą przestrzeń, gdzie poprzez pofalowaną powierzchnię pogórza otwiera się szeroka panorama dalekich gór. Najlepiej rozpoznawalne są Góry Grybowskie – Maślana Góra, Chełm i długi masyw Jaworza.
Płaskim otwartym grzbietem droga dociera do Policht, gdzie wykonuje łuk okrążając głęboko wciętą malowniczą dolinkę potoku spływającego na północ. Obok Domu Ludowego i sklepu – przy wiacie turystycznej – szlak skręca w asfaltową dróżkę prowadzącą do rozdroża szlaków na Suchej Górze.
To malowniczy odcinek, idzie się tu grzbietem ponad głęboko wciętymi leśnymi dolinkami.
WINNICA DEMETER
Państwo Weronika i Wiktor Zagórscy założyli tę winnicę w roku 2007. Obecnie zajmuje ona powierzchnię jednego hektara. Odmiany uprawianych tu winorośli to solaris i johanniter na wina białe oraz regent i cabernet carol na wina czerwone.
Pochodzące z nich wina zdobywają wyróżnienia i medale na przeglądach i konkursach polskich win. Choć winnica nie prowadzi jeszcze działalności komercyjnej związanej z winem – gospodarze zapraszają do jej odwiedzenia i degustacji, po wcześniejszym kontakcie telefonicznym – 509 693 311.
SZLAK MIJA samotne gospodarstwo, na chwilę zanurza się w lesie, za którym prowadzi w lewo droga do Ośrodka Edukacji Ekologicznej w Polichtach i znowu wychodzi na otwartą przestrzeń. To grzbiet Suchej Góry. Widać stąd pokryte lasami wzniesienia, którymi biegnie dalej szlak zielony: kolejne wierzchołki masywu Suchej Góry i górę Styr, a po lewej Pasmo Rosulca czyli Jastrzębiej Góry, zamykające dolinę Jastrzębianki.
Tablica ze zdjęciem i opisem widocznej stąd panoramy ułatwia rozpoznanie i lokalizację szczytów i miejsc. Nieco dalej, na zboczu łagodnie nachylonym w kierunku południowego zachodu widać następną winnicę.
Przez podwórze gospodarstwa przedstawiającego tradycyjną, drewnianą zabudowę wiejską tych okolic, szlak wydostaje się na polną dróżkę i po chwili dociera na skraj lasu. W tym pięknym miejscu, na pryzmie kamieni stoi metalowy krzyż.
Pod KURHANEM ze szlakiem zielonym łączy się szlak żółty prowadzący z Tarnowa przez Brzozową w kierunku Jamnej. Leśna dróżka zanurza się w las i schodzi w dół zbocza, w jego połowie mija dość niezwykłe miejsce – ŹRÓDŁO GEOLOGÓW.
Od źródła blisko jest już do dna dolinki. Szlak wychodzi na drogę leśną biegnącą jej dnem. W lewo droga prowadzi do bliskiego OŚRODKA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ (250 m).
KURHAN - POMNIK
To symboliczna mogiła poświęcona pamięci żołnierzy Szarych Szeregów i AK poległych tu w walce z Niemcami 12 września 1944 roku. Straty niemieckie okupione zostały śmiercią dwóch młodych żołnierzy – Wiktora Bończyka, ps. Piechociński – lat 19, oraz Tadeusza Czupiela, ps. Zaskroniec, lat 18. Los zrządził, że obaj – przyjaciele, dzielący trudy żołnierskiego życia, zginęli tego samego dnia i spoczęli w jednej mogile, z której po wojnie przeniesiono ich szczątki na cmentarz w Tarnowie.
Kurhan z odłamków piaskowca spojonych cementem powstał dzięki staraniom harcerzy, znoszących pod stojący tu wcześniej drewniany krzyż kamienie ze szlaków.
OBŁAWA POD SUCHĄ GÓRĄ
W rejonie Suchej Góry 12 września 1944 miała miejsce walka stacjonujących tu, po wyrwaniu się z okrążenia w lasach Brzanki, oddziałów batalionu „Barbara” ze ścigającymi partyzantów trzema batalionami niemieckiej policji, żandarmerii i SS.
Wymiana ognia trwała od przedpołudnia do zmroku. Po ustaniu walk batalion przegrupował się i wymknął z obławy odchodząc pod osłoną nocy najpierw na północ na Brzozową i Słoną, a następnie łukiem ku południowi przez Budzyń i Nowy Świat w kierunku Jamnej.
Cały szlak bojowy batalionu „Barbara” przedstawiony jest w opisie wycieczki Ciężkowice – Jamna.
ŻRÓDŁO GEOLOGÓW
Naturalny wypływ wód mineralnych od lat jest lokalnie wykorzystywany leczniczo.W tym celu ujęty został betonowym kręgiem i obudowany stylową drewnianą cembrowiną z daszkiem. Obok znajduje się potężny kocioł do gotowania wody, którą napełnia się wannę do kąpieli leczniczych w drewnianej szopie. Można też przysiąść na ławie turystycznej. Woda wyciekająca spod cembrowiny tworzy biały osad wywołany przez bakterie siarczkowe. Unosi się tu charakterystyczny zapach zgniłych jaj wyraźnie uprawdopodobniający obecność związków siarki.
W rejonie Policht występują jeszcze dwa inne źródła o podobnym charakterze – źródło Paweł i źródło Jacek. Mają one związek ze złożem, ciągnącym się od Filipowic, wodorowęglanowo-wapniowych i wapniowo-sodowych wód mineralnych zawierających siarkowodór. Warstwą wodonośną są spękane w strefach uskokowych gruboławicowe piaskowce i łupki warstw istebniańskich górnej kredy. Wody takie umożliwiają leczenie zwyrodnień i reumatoidalnego zapalenia stawów, a także schorzeń przewodu pokarmowego i skóry. W Polichtach kąpiele lecznicze urządzano już w okresie międzywojennym.
OŚRODEK EDUKACJI EKOLOGICZNEJ W POLICHTACH
W niewielkiej kotlince, prawdziwym leśnym zakątku, znalazł swoje miejsce Ośrodek Edukacji Ekologicznej Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego.
Ośrodek przeznaczony jest do celów dydaktycznych. Korzystają z niego przede wszystkim zorganizowane grupy dzieci i młodzieży, poznając chronione gatunki zwierząt i roślin oraz funkcjonowanie różnych typów ekosystemów.
W wyposażeniu Ośrodka znajdują się m.in. zbiory zielnikowe, entomologiczne, geologiczne oraz wiele przyrządów i urządzeń przydatnych do prowadzenia zajęć z dziedziny ekologii, biologii, ochrony przyrody oraz ochrony środowiska.
Wokół Ośrodka i przez sąsiednie wzniesienia wytyczono trzy ścieżki dydaktyczno-spacerowe, przedstawiające elementy przyrody ożywionej i nieożywionej, a także krajobraz – naturalny i kulturowy. Szczególną atrakcją dla młodych przyrodników jest staw pełen roślinności, wodnych stworzeń i owadów, a wodną biosferę pozwala obserwować dokładniej drewniany pomost.
Ośrodek dysponuje 24 miejscami noclegowymi, salą dydaktyczną, kuchnią turystyczną, zapleczem sanitarnym i zadaszonym miejscem przeznaczonym na rozpalanie grilla.
Ośrodek Edukacji Ekologicznej
Polichty 85, 33 – 182 Brzozowa
tel. 14 651-24-65
POLICHTY - ŚCIEŻKI SPACEROWE
POLICHTY – SUCHA GÓRA
Długość 1,7 km, czas przejścia 0:40 godz., 10 przystanków dydaktycznych.
To najczęściej wykorzystywana w celach dydaktycznych ścieżka przy Ośrodku Edukacji Ekologicznej. Na jej trasie obserwować można różne typy ekosystemów – łąkę, staw, las. Liczne przystanki i tablice zwracają uwagę na gatunki chronionych roślin i zwierząt oraz zjawiska przyrodnicze. Dużą atrakcją jest staw z pomostem obserwacyjnym. Bogate zbiorowiska roślinne dawnego zbiornika przeciwpożarowego stworzyły dobre warunki do zasiedlenia go przez płazy, gady, mięczaki i owady.
POD KURHAN
Długość 3 km, czas przejścia 1:00 godz. 10 przystanków dydaktycznych.
Ścieżka zaczyna się przy budynku Ośrodka Edukacji Ekologicznej i prowadzi na grzbiet i wierzchołek Suchej Góry kierując się ku północy do miejsca zwanego Kurhanem, a potem schodzi w dolinę potoku i wraca do punktu wyjścia. Wyznaczono na niej 10 przystanków, w których tablice informują o zjawiskach przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych. Szczególnym walorem tej ścieżki są unikalne siarczkowe źródła: Geologów i Paweł.
NA BUDZYŃ
Długość 5,5 km, czas przejścia 1:40 godz., 8 przystanków dydaktycznych.
Ścieżka zaczyna się przy budynku Ośrodka Edukacji Ekologicznej i okrąża grzbietami jego kotlinę zataczając szeroki łuk najpierw ku zachodowi, potem ku południu, by na koniec zawrócić na północ do doliny potoku i wrócić nią do punktu wyjścia.
Przy kolejnych 8 przystankach, znajdują się tablice informacyjne. Szczególnym walorem tej ścieżki są interesujące krajobrazy.
KONTYNUUJĄC WYCIECZKĘ szlakiem zielonym należy odnaleźć przy drodze poniżej Ośrodka znaki kierujące przez mostek nad potokiem i przez las dróżką obok paśnika wspiąć się zboczem pod wierzchołek góry Budzyń. Znakom zielonym towarzyszą znaki szlaku żółtego i ścieżki Na Budzyń. Pokonawszy szybko 100 metrów różnicy wysokości dróżka prowadzi z lasu wprost na gospodarstwo, z którym sąsiadują z jednej strony domki rekreacyjne, a z drugiej obszerne rezydencje.
Po lewej stronie otwierają się ładne widoki na południe. Wśród zadrzewień dróżka mija pasiekę i przystanek Młaka ścieżki Na Budzyń i dociera do węzła szlaków na rozstaju dróg obok krzyża. Szlak zielony prowadzi dalej na zachód w las, szlak żółty skręca w lewo i drogą kieruje się w stronę Jastrzębiej. W tym miejscu zaczyna się też szlak czarny prowadzący na północ do Zakliczyna.
Ścieżką przez jodłowy las szlak zielony prowadzi w dół, obniżając się coraz bardziej stromo w dolinę Słonianki, po drodze mijając śródleśną polanę z dalekimi widokami. Kiedy kończy się las, blisko już skrajem pól do szosy asfaltowej biegnącej przez dolinę.
Po jej przecięciu ścieżka szlaku znowu zanurza się na krótko w las, by po chwili jego skrajem skierować się w lewo i wejść na drogę gruntową zakosami wspinającą się przez przysiółek Borys pod pokryty lasem rozległy masyw Styru.
Na szczycie wzniesienia droga, a wraz z nią szlak, wykonuje pętlę najpierw nieco obniżając się wśród pól, a potem betonową dróżką wspinając ku drodze gruntowej biegnącej dalej długim odcinkiem wzdłuż grzbietu Styru. Po prawej stronie zbocze zasłonięte jest lasem. Po przeciwnej, ponad trawiastymi stokami, odkrywa się bliski masyw Rosulca. Na tej płaskiej i wyjątkowo malowniczej drodze co pewien czas mija się gospodarstwa okolone drewnianymi płotkami.
Im dalej, tym lepiej widoczna jest perspektywa ku zachodowi, widok na dolinę Paleśniczanki, wznoszące się za nią wzgórza i dalekie zarysy Beskidu Wyspowego. Droga skręca łukiem ku północy i przecinając zagajniki dociera do polany ze skrzyżowaniem szlaków przy składnicy drewna. To najbardziej relaksująca część wycieczki.
REZERWAT STYR
Zbocza góry i jej wierzchołek stanowią obszar rezerwatu leśno-krajobrazowego Styr. W objętych ochroną lasach rosną rzadkie i chronione gatunki roślin, między innymi: wawrzynek wilczełyko, naparstnica zwyczajna, bluszcz pospolity.
Zróżnicowane są zbiorowiska leśne rezerwatu. Występuje tu forma podgórska żyznej buczyny karpackiej, kwaśna buczyna górska, żyzne jedliny i zbiorowiska grądowe. Na obszarze rezerwatu znajdują się źródła wód mineralnych, a w dawnym kamieniołomie Bodzantówka obserwować można odsłonięcie piaskowców godulskich.
OD SKRZYŻOWANIA biegnący dalej na zachód w kierunku Czchowa szlak zielony zanurza się w lesie zmierzając najpierw grzbietem pod górę Styr. Ku południu natomiast zaczyna tu swój bieg szlak czarny, łączący Styr z Jamną. Tym szlakiem prowadzi dalsza trasa wycieczki.
Asfaltowa, a odcinkami gruntowa, dróżka okrąża od południa wierzchołek Styru Południowego (469 m n.p.m.), gdzie odsłaniają się widoki na dolinę Paleśniczanki i zalesiony masyw Mogiły, a następnie wśród rozproszonej zabudowy wsi Olszowa przecina zbocze prosto w dół.
Na skraju lasu, gdzie droga skręca w prawo, szlak biegnie dalej na wprost ścieżką przez pola. Dociera na dno doliny potoku Olszowianka i przez mostek wychodzi na szosę asfaltową.
Opuszcza ją 200 metrów dalej skręcając w prawo w drogę gruntową przez pola. Łagodnie wspina się obok pojedynczych zabudowań w stronę lasu otaczającego wierzchołek Rosulca (Jastrzębiej Góry). Jest to północna część obszaru Natura 2000 – Ostoja Nietoperzy okolic Bukowca.
W lesie droga staje się bardziej stromym błotnistym wąwozem. Dociera do drogi stokowej, by razem z nią okrążyć niższy wierzchołek masywu – Wysoką Górę (498 m n.p.m.) i przejść pod szczytem Rosulca (516 m n.p.m.). Mija szlaban leśny oraz składnicę drewna i doprowadza do skrzyżowania ze szlakiem żółtym z Policht i Jastrzębiej przez Jamną w stronę Gródka nad Dunajcem.
To ostatni odcinek drogi do Jamnej. Szlaki razem prowadzą w górę na południe przez długą polanę śródleśną mijając osadę Kąty i w siodle pomiędzy dwoma wierzchołkami Jamnej skręcają w prawo w drogę stokową, a po chwili w lewo na wąską drogę asfaltową biegnącą nad stromym zboczem. Po lewej stronie pojawiają się zabudowania Domu św. Jacka, a na wprost widać wieżę kościoła w Jamnej.