Nieco geografii i geologii

Ciężkowicko-Rożnowski Park Krajobrazowy jest jednym z 11 parków krajobrazowych województwa małopolskiego. Leży we wschodniej części Małopolski, na terenie Pogórzy Rożnowskiego i Ciężkowickiego. Pogórze Rożnowskie to obszar układających się w pasma wzniesień leżących pomiędzy doliną Dunajca na zachodzie a doliną Białej na wschodzie. Obie rzeki oraz ich dopływy: Jastrzębianka, Siekierczanka, Paleśniczanka i Słona, wcinają się głęboko w wierzchowiny sięgające na liniach działu wód ponad 500 m n.p.m. tworząc urozmaiconą rzeźbę terenu.

Ciężkowicko-Rożnowski Park Krajobrazowy obejmuje najmniej przeobrażone i najbardziej cenne pod względem przyrodniczym i kulturowym lesiste wzniesienia w środkowej części tego Pogórza – pasmo Mogiły, Styru i Suchej Góry, masyw Rosulca, Jamnej i Bukowca – oraz długi bezleśny grzbiet oddzielający na południu dolinę Siekierczanki od doliny Białej. Część Parku Krajobrazowego leży na wschód od Białej, pomiędzy Ciężkowicami, Gromnikiem a Rzepiennikiem Strzyżewskim, w obrębie Pogórza Ciężkowickiego. To obszar wierzchowiny pogórzy niskich o wysokościach maksymalnych nieprzekraczających 380 m n.p.m., porozcinanej licznymi potokami spływającymi do Białej i do Rzepianki. Łagodne zbocza pokryte są mozaiką pól i lasów. Bezpośrednio do doliny Białej przylega teren rezerwatu przyrody „Skamieniałe Miasto“ – popularnej atrakcji turystycznej.

Obszar obu Pogórzy leży w centralnej części polskich Karpat Zewnętrznych. Jego podłoże, z wyjątkiem czwartorzędowych dolin rzecznych, związane jest z osadami fliszowymi. Za specyficzną rzeźbę terenu odpowiada równoleżnikowy zespół antyklin – fałdów wypukłych płaszczowiny śląskiej, sięgający od Dunajca po Ciężkowice i dalej na wschód, gdzie system rozdwaja się na antyklinę Ciężkowic i antyklinę Rzepienników. Ich osie tworzą warstwy twardych piaskowców istebniańskich i ciężkowickich, które budują pasma wzniesień.

Z antykliną ciężkowicką wiązane były niespełnione nadzieje na znalezienie złóż ropy naftowej. Wiercenia poszukiwawcze wykazały natomiast występowanie pod Ciężkowicami solanek o właściwościach leczniczych. Podobne solanki siarczkowe występują też w rejonie Policht jako wypływy powierzchniowe. Źródła chlorkowe występują niedaleko Słonej i Bieśnika. W rejonie Rudy Kameralnej co najmniej od średniowiecza wydobywane były rudy żelaza. Badania wykonane w połowie XX wieku wykazały nieopłacalność współczesnej ich eksploatacji.

Podczas zlodowacenia południowopolskiego czoło lądolodu sięgnęło północnych skrajów Pogórzy i rozległym jęzorem poprzez Kotlinę Tuchowską dotarło doliną Białej aż po Ciężkowice i Rzepiennik, pozostawiając ślady w postaci głazów narzutowych i glin zwałowych. W późnym plejstocenie na Pogórzach miała miejsce lokalna akumulacja lessopodobnych utworów pylastych noszonych wiatrami po pozbawionych roślinności obszarach opuszczonych przez lądolód. Również wtedy, w surowym klimacie peryglacjalnym o znacznych dobowych skokach temperatury, na grzbietach wierzchowin wypreparowane zostały procesami wietrzenia mechanicznego wychodnie skalne w postaci masywnych, przeciętych szczelinami ciosowymi bloków twardych piaskowców, znanych głównie z rezerwatu Diable Skały i Skamieniałe Miasto.